آوسبیلدونگ (Ausbildung) یک سیستم آموزش حرفه‌ای مثل کارآموزی در آلمان است که ترکیبی از آموزش تئوری در مدرسه و تجربه عملی در محیط کار ارائه می‌دهد. معمولاً ۲ تا ۳.۵ سال طول می‌کشد و برای یادگیری یک حرفه خاص مثل مکانیک، پرستاری یا برنامه‌نویسی طراحی شده است. پس از اتمام، فرد مدرک معتبر دریافت می‌کند و آماده ورود به بازار کار می‌شود.
اما با توجه به اینکه خودم هم مدتی به دنبال موقعیت های آوسبیلدونگ در آلمان بودم، می دانم که برای ما ایرانی ها یادگیری زبان آلمانی، فرآیند ویزا، هزینه‌های زندگی و یافتن موقعیت شغلی مناسب، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
احتمالا شما هم دغدغه های زیر را دارید:
- در سال 2025 چه تغییراتی داشته؟
- چرا انقدر محبوب شده و چطور از طریق آن می توانید مهاجرت کنید؟
- چه پیش نیازهایی دارد؟
- چه رشته هایی دارد؟
در این مطلب همراه من باشید تا صفر تا صد آن را توضیح دهم.
شرایط آوسبیلدونگ چیست و چرا برای ما ایرانی ها جذاب است؟
آلمان کشوری با ۸۳ میلیون نفر جمعیت است و قوی ترین اقتصاد اروپا را دارد. یکی از جدی ترین مشکلات آلمان که با گذشت زمان جدی تر هم می شود، رشد منفی جمعیت است. جمعیتی که در حال پیر شدن هستند و دیگر سنشان آنچنان که باید مناسب یک سری مشاغل نیست و اینجاست که دولت آلمان طرح آوسبیلدونگ را ارائه کرده تا بتواند بخشی از این فقدان نیرو کار را پوشش دهد.
برای ما ایرانی ها آوسبیلدونگ شرایط خوبی دارد و شانس استخدام بالا در آلمان را تضمین می‌کند. از ماه اول، حقوق ماهانه 900 تا 1500 یورو دریافت می‌کنید، که برای پوشش هزینه‌های زندگی کافی است و نیازی به کار دانشجویی ندارید.
نکته: حین آوسبیلدونگ می‌توانید جدا از برنامه آوسبیلدونگ، پاره‌وقت کار کنید (تا ۲۰ ساعت/هفته).
پس از اتمام دوره هم می‌توانید ویزای کار بگیرید و پس از 5 سال کار، اقامت دائم و حتی شهروندی آلمان را درخواست کنید. همچنین به دلیل اینکه در شرکت ها کار می کنید، شرکت‌ها هزینه آموزش را پوشش می‌دهند. (برخلاف دانشگاه ها).
در واقع با دیپلم 12 ساله، می‌توانید در این دوره ها شرکت کنید که برای بسیاری از جوانان که به دنبال مهاجرت سریع هستند ایده‌آل است.
نکته: در آلمان، 50% نیروی کار از طریق آوسبیلدونگ آموزش دیده‌اند و حقوق فارغ‌التحصیلان آن اغلب بالاتر از برخی مدارک دانشگاهی است.
آوسبیلدونگ آلمان در سال 2025 چه تغییراتی داشته؟
خوشبختانه با توجه به کمبود نیروی کار در آلمان، در سال 2025 قوانین مهاجرتی آلمان برای جذب نیروی خارجی راحت تر شده است. بر اساس قانون جدید Skilled Immigration Act شرایط زیر وجود دارد:
حداقل زبان: سطح B1 برای ورود اولیه، اما برای ویزا معمولاً B2 مورد نیاز است.
سن مجاز: تا 35 سال (برای برخی رشته‌ها تا 40 سال).
تمکن مالی: اگر حقوق آوسبیلدونگ کمتر از 10260 یورو در سال باشد، باید حساب بلوکه‌شده نشان دهید.
رشته‌های پرتقاضا: بیش از 380000 موقعیت جدید در زمینه‌های بهداشت (پرستاری)، IT، مهندسی مکانیک و لجستیک وجود دارد. حقوق اولیه در این رشته‌ها از 1000 یورو شروع می‌شود.
با توجه به کمبود نیرو، شانس ایرانی‌ها در رشته‌های زیر بالاست (اغلب با پرداختی بالاتر از حداقل):
- مراقبت/پرستاری
- IT
-
- برق‌کاری و الکترونیک
- مکانیک/مکاترونیک
- فلزکاری/جوشکاری/نصاب صنعتی
- هتلداری
- آشپزی
اما شاید از خودتان بپرسید که با توجه به افزایش رقابت و سیاست‌های ضد مهاجرتی احتمالی (مانند حزب AFD)، آیا هنوز ارزش دارد در این دوره ها شرکت کنیم یا به آلمان مهاجرت کنیم؟ در پاسخ باید بگویم بله. در کمال شگفتی آلمان به 7 میلیون نیروی کار نیاز دارد و آوسبیلدونگ یکی از اولویت‌هاست. بنابراین هیچ قانون ضد مهاجرتی نمی تواند تقاضای زیادی که برای نیروی کار وجود دارد را جبران کند. به این دلیل که در این صورت اقتصاد آلمان دچار چالش های فراوان می شود.
شرایط ورود به آوسبیلدونگ آلمان برای ایرانیان چگونه است؟
برای شرکت در آوسبیلدونگ، باید شرایط زیر را داشته باشید:
- مدرک تحصیلی: حداقل دیپلم 12 ساله (معادل Hauptschulabschluss آلمان). مدارک ایرانی معمولاً پذیرفته می‌شوند اما ممکن است نیاز به ترجمه و تأیید داشته باشید. مسیر بررسی مدارک مدرسه/دانشگاه از طریق Anabin/ZAB و «Anerkennung in Deutschland» است. برای برخی رشته ها (Reglementiert) ممکن است این فرایند الزامی باشد و حتما مدارک توسط آنابین یا زاب تایید شوند. (معمولا اگر در لیست دانشگاه یا رشته های مورد تایید سفارت نباشند).
- زبان آلمانی: مدرک B2 از موسسه گوته یا تلک. اگر B1 دارید، می‌توانید با Chancenkarte وارد شوید و زبانتان را ارتقا دهید.
- محدودیت سنی: اگرچه قانون مشخصی برای محدودیت سنی وجود ندارد، اما اکثر شرکت‌ها و آموزشگاه‌ها ترجیح می‌دهند افرادی با سن کمتر (زیر 25 سال) را پذیرش کنند. با این حال، شانس برای افراد با سن بالاتر نیز وجود دارد، به ویژه اگر سابقه کاری مرتبط داشته باشند. (معمولا تا 35 سال)
- سلامت و بیمه: بیمه درمانی معتبر و تأیید سلامت.
- سوابق کاری (اختیاری): داشتن سابقه کار مرتبط با رشته انتخابی، یک امتیاز بزرگ محسوب می‌شود و می‌تواند شانس شما را برای پذیرش افزایش دهد.
چگونگی موقعیت آوسبیلدونگ در آلمان پیدا کنیم؟
اولین مرحله این است که با توجه به علاقه و توانایی‌های خود، رشته‌ای را انتخاب کنید که بازار کار خوبی در آلمان دارد. رشته‌های مرتبط با فناوری اطلاعات، بهداشت و درمان، ساخت و ساز و خدمات فنی از پرطرفدارترین‌ها هستند. همچنین رشته‌های پردرآمد برای ایرانیان پرستاری (حقوق تا 1300 یورو)، برنامه‌نویسی (1200 یورو)، مکانیک خودرو (1100 یورو) هستند.
سپس باید شروع به یادگیری زبان آلمانی کنید چون بدون مدرک زبان، نمی‌توانید برای هیچ شرکتی درخواست بفرستید.
مراحل دیگر به این شکل هستند:
- آماده‌سازی مدارک: ترجمه رسمی مدارک تحصیلی، رزومه (Lebenslauf) به سبک آلمانی، و نگارش یک انگیزه‌نامه (Anschreiben) قوی.
- جستجوی کارفرما: از پلتفرم‌های معتبر مانند سایت‌های کاریابی آلمانی (Agentur für Arbeit, StepStone, Ausbildung.de) برای پیدا کردن فرصت‌های آوسبیلدونگ استفاده کنید.
- ارسال درخواست و مصاحبه: درخواست خود را همراه با مدارک لازم برای کارفرما ارسال کنید. رزومه (Lebenslauf) و انگیزه‌نامه (Anschreiben) به زبان آلمانی بنویسید. در صورت پذیرش، برای یک مصاحبه آنلاین دعوت خواهید شد.
- دریافت قرارداد و درخواست ویزا: پس از موفقیت در مصاحبه، قرارداد آوسبیلدونگ را از شرکت دریافت کنید. سپس با این قرارداد و سایر مدارک، به سفارت آلمان در تهران مراجعه کرده و برای ویزای آوسبیلدونگ درخواست دهید.
حقوق آوسبیلدونگ در سال 2025 چقدر است؟
حقوق آوسبیلدونگ در سال 2025 بسته به رشته، ایالت و شرکت متفاوت است. بنا به اعلام BIBB مؤسسه فدرال آموزش حرفه‌ای، برای کسانی که در سال ۲۰۲۵ وارد آوسبیلدونگ می‌شوند، حداقل‌حقوق ماهانه (Brutto) به شرح زیر است:
- سال اول: 682 یورو
- سال دوم: 805 یورو
- سال سوم: 921 یورو
- سال چهارم: 955 یورو
دقت داشته باشید که از این مبالغ، حدود ۲۰٪ برای بیمه/مالیات کسر می شود و درامد خالص شما بعد از آن مشخص می شود. همچنین برخی صنایع یا شرکت‌های بزرگ مثل ALDI Süd یا Lidl حقوق‌های خیلی بالاتری را برای آوسبیلدونگ‌ها در سال ۲۰۲۴/۲۰۲۵ پرداخت می‌کنند. مثلاً اولین سال تا ۱٬۲۵۰ یورو در ماه.
فرآیند صدور ویزای آوسبیلدونگ آلمان برای ایرانیان در 2025 چگونه است؟
دریافت ویزای آوسبیلدونگ یک فرآیند چند مرحله‌ای است که نیازمند دقت و برنامه‌ریزی دقیق است. هر مرحله از این فرآیند، نقش مهمی در موفقیت نهایی شما دارد. در کل ویزای آوسبیلدونگ (Visa for Vocational Training) بر اساس قانون اقامت آلمان صادر می‌شود. مراحل:
- قرارداد با شرکت
ابتدا مراحلی که در قسمت قیل توضیح دادیم را طی کنید و پذیرش از شرکت مورد نظر بگیرید.
- تکمیل مدارک
حالا باید مدارک لازم را برای سفارت آماده کنید که شامل موارد زیر هستند:
- فرم درخواست ویزا: تکمیل و امضا شده.
- پاسپورت معتبر: با حداقل ۱۲ ماه اعتبار باقی‌مانده.
- عکس بیومتریک: سه قطعه عکس استاندارد بیومتریک.
- قرارداد آوسبیلدونگ: اصل قرارداد امضا شده.
- مدرک زبان آلمانی: اصل و کپی مدرک B1 یا B2.
- مدارک تحصیلی: ترجمه و تأیید شده دیپلم و ریزنمرات.
- رزومه و انگیزه‌نامه: به زبان آلمانی.
- نوبت سفارت
از سایت سفارت آلمان در تهران نوبت بگیرید. سیستم نوبت‌دهی برای ویزاهای بلندمدت (از جمله آوسبیلدونگ) برای ایرانیان معمولاً از طریق یک سیستم آنلاین و وب‌سایت رسمی سفارت یا کارگزاری مربوطه (مانند TLScontact) انجام می‌شود. زمان انتظار حدود 3-6 ماه است.
- در نظر گرفتن موارد مالی
در این مرحله باید وضعیت مالی خودتان را مشخص کنید و برای هزینه های احتمالی آماده باشید. برای اثبات تمکن مالی شرایط زیر را در نظر بگیرید:
- اگر حقوق آوسبیلدونگ کافی است: ارائه قرارداد آوسبیلدونگ که نشان‌دهنده حقوقی بالاتر از مبلغ تعیین‌شده برای تمکن مالی باشد (معمولاً حدود ۱۰۳۰ یورو در ماه).
- اگر حقوق کمتر است: باید مبلغ کسری را از طریق حساب بانکی بلوکه شده (Sperrkonto) یا تعهدنامه مالی از یک فرد در آلمان (Verpflichtungserklärung) نشان دهید.
معمولاً شرکت آلمانی از روز شروع قرارداد، بیمه درمانی شما را تأمین می‌کند. همچنین مبلغی در حدود ۷۵ تا ۸۰ یورو را برای ویزا باید در نظر داشته باشید.
- مصاحبه ویزا
در روز مصاحبه، شما به سفارت مراجعه کرده و مدارک خود را ارائه می‌دهید. افسر کنسولی ممکن است سوالاتی در مورد انگیزه شما از انتخاب آوسبیلدونگ، آشنایی شما با شرکت و رشته، و برنامه‌های آینده‌تان بپرسد. تسلط بر زبان آلمانی در این مرحله بسیار اهمیت دارد.
- بررسی پرونده و صدور ویزا
پس از مصاحبه، پرونده شما به اداره مهاجرت آلمان (Ausländerbehörde) ارسال می‌شود. مدت زمان بررسی پرونده می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً بین چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد. در صورت تأیید پرونده، ویزای شما صادر شده و می‌توانید برای سفر به آلمان آماده شوید.
هزینه زندگی به عنوان آوسبیلدونگ در آلمان
هزینه زندگی در آلمان برای آوسبیلدونگ در سال 2025 (برای ایرانیان) شامل موارد زیر است:
- اجاره: 400-600 یورو (اتاق اشتراکی یا آپارتمان کوچک در شهرهای متوسط)
- غذا: 150-250 یورو (خرید از سوپرمارکت‌های ارزان مثل Lidl)
- حمل‌ونقل: 50-100 یورو (بلیط ماهانه)
- بیمه درمانی: 100-120 یورو (اجباری)
- متفرقه (اینترنت، موبایل، تفریح): 100-150 یورو
حقوق آوسبیلدونگ (900-1500 یورو) معمولاً این هزینه‌ها را پوشش می‌دهد. اگر حقوق کمتر باشد، حساب بلوکه‌شده (حداقل 10260 یورو در سال) لازم است.
فرق اوسبیلدونگ با دانشگاه چیست؟
خیلی از ایرانی‌ها بین آوسبیلدونگ (Ausbildung) و دانشگاه در آلمان مردد می‌شوند. آوسبیلدونگ ترکیبی از کار عملی در شرکت و کلاس‌های تئوری در مدرسه حرفه‌ای (Berufsschule) است. تمرکز روی مهارت‌های شغلی و ورود سریع به بازار کار. ولی دانشگاه بیشتر آکادمیک و تئوری است. شما به صورت علمی و تخصصی در یک حوزه مطالعه می‌کنید و بعد از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار می‌شوید.
همچنین آوسبیلدونگ نه تنها شهریه ندارد، بلکه شما حقوق ماهانه دریافت می کنید. برای دانشگاه در اکثر ایالت‌ها شهریه کم است ولی شما حقوقی دریافت نمی‌کنید و باید هزینه‌های زندگی را شخصاً تأمین کنید.
دیگر تفاوت ها را در جدول زیر می توانید ببینید:
| ویژگی‌ها | آوسبیلدونگ (Ausbildung) | دانشگاه (Universität/Hochschule) |
| نوع آموزش | عملی + تئوری (دوگانه) | آکادمیک/تئوری |
| مدت زمان | ۲ تا ۳.۵ سال | کارشناسی ۳–۴ سال، ارشد ۲ سال |
| هزینه | رایگان + دریافت حقوق | شهریه اندک (۲۰۰–۴۰۰€/ترم) |
| حقوق | ۶۵۰–۱۰۰۰€+ در ماه | ندارد |
| مدرک زبان | B1 (برخی A2) | C1 آلمانی یا آیلتس/تافل |
| آینده شغلی | ورود سریع به بازار کار | مشاغل تخصصی/مدیریتی بیشتر |
| مدرک پایانی | مدرک حرفه‌ای (فنی) | مدرک دانشگاهی (لیسانس، ارشد…) |
شرایط ویزای همراه آوسبیلدونگ به چه صورت است؟
در حال حاضر، ویزای همراه برای افراد تحت آوسبیلدونگ (Ausbildung) در آلمان، برخلاف برخی سایر اقامت‌ها (مثل دانشجویی یا نیروی متخصص)، معمولاً در حالت عادی قابل درخواست نیست. یعنی همسر یا اعضای خانواده اصلی حق دریافت «ویزای الحاق خانواده» را ندارند.
این امکان تنها برای افرادی فراهم است که دارای اجازه اقامت به‌عنوان نیروی متخصص (Skilled Worker) یا کارت آبی اتحادیه اروپا هستند. در این‌صورت همسر و فرزندانشان می‌توانند با ویزای الحاق به آن‌ها بپیوندند. زبان، ثبات مالی، بیمه و محل زندگی کافی نیز الزامی است.
اما برای کسانی که در حال انجام Ausbildung هستند (یعنی در مرحله تحصیلی/آموزشی به‌عنوان کارآموز)، این امکان از ابتدا وجود ندارد. Ausbildung جزو دسته نیروی ماهر شناخته نمی‌شود و بنابراین مشمول مقررات الحاق خانواده نیست.
جمع بندی
اگر قصد دارید در یکی از بهترین کشورهای دنیا مثل آلمان کار و زندگی کنید، یادگیری زبان آلمانی کلید اصلی موفقیت شماست. حتی اگر بهترین قرارداد آوسبیلدونگ را هم داشته باشید، بدون تسلط کافی به زبان، درک محیط کاری، ارتباط با همکاران، و حتی زندگی روزمره برایتان بسیار دشوار خواهد بود.
برای اینکه مسیر مهاجرت شغلی‌تان هموار شود، پیشنهاد ما این است که از همین امروز برای تقویت زبان اقدام کنید. در این مسیر، مؤسسه زبان دهخدا یکی از بهترین گزینه‌ها برای ایرانی‌هاست؛ چون هم کلاس‌های آنلاین دارد برای کسانی که به دنبال انعطاف هستند، و هم دوره‌های حضوری برای افرادی که یادگیری در فضای تعاملی را ترجیح می‌دهند.
با انتخاب یک آموزشگاه معتبر مانند دهخدا، می‌توانید در مدت کوتاه به سطح مورد نیاز (B1 یا حتی بالاتر) برسید، اعتماد به‌نفس زبانی پیدا کنید و با آمادگی کامل برای دریافت ویزای آوسبیلدونگ اقدام نمایید.
ورود به صفحه کلاس آزموش زبان آلمانی
سوالات متداول
آیا با A2 هم می‌شود ویزای آوسبیلدونگ گرفت؟
قاعده‌ی کلی B1 است؛ اما در برخی پرونده‌ها A2 با نامه‌ی مؤسسه آموزشی یا مسیر «ویزای یادگیری زبان» ممکن است. بهتر است برای شانس بالاتر، B1 بگیرید.
حداکثر سن چقدر است؟
برای ویزای جستجوی آوسبیلدونگ سقف ۳۵ سال تعیین شده؛ برای ویزای آوسبیلدونگ با قرارداد، سقف سنی قانونی سراسری اعلام نشده، اما هرچه سن بالاتر اهمیت سابقه و زبان بیشتر می‌شود.
مطالب بیشتر
