اصطلاحات و مهره های شطرنج به انگلیسی
شطرنج (chess) که به هوش و مهارت های استراتژیک نیاز دارد، یک بازی روی تخته است که با دو بازیکن در یک زمان انجام می شود. این بازی از یک کلمه هندی به نام «چاتورانگا» گرفته شده است. بازی شطرنج در کل ۳۲ مهره و دو بازیکن دارد که به هر بازیکن ۱۶ مهره می رسد که هشت عدد از آنها سرباز، دوعدد فیل, دو عدد اسب و دو عدد رخ وجود دارد. ۱۶ عدد از این مهره ها سفید و ۱۶ عدد بعدی سیاه هستند.
هدف شطرنج حذف مهره ها از قلمرو حریف با یک پیشروی استراتژیک است که پادشاه حریف را به موقعیتی اجتناب ناپذیر هدایت می کند که مات اعلام می شود. شطرنج توانایی های ذهنی فرد را می سازد و به او کمک می کند تا استراتژی های بهتری برای زندگی داشته باشد. رشد مداوم ذهن انسان را فراهم می کند.
علاقه به بازی شطرنج بعد از پخش سریال گامبی وزیر (The Queen’s Gambit) در تمام دنیا شدت یافت و اگر شما هم بعد از دیدن این مینی سریال می خواهید اصطلاحات شطرنج را یاد بگیرید و بازی را شروع کنید می توانید در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
حال در جدول زیر اسامی مهره ها به انگلیسی و فارسی، نام اختصاری آنها و توضیحی کوتاه راجع به هر کدام از مهره ها خواهیم داشت.
| مهره شطرنج/
Chessman |
نام اختصاری | معنی لغوی | نام مهره در فارسی | توضیح |
| King | K | شاه | شاه | شاه مهمترین مهره ی شطرنج است و تنها یک حرکت میتواند انجام دهد. تا انتهای بازی باید در صفحه شطرنج باقی بماند و هدف باقی مهره ها حمایت و پشتیبانی از اوست. |
| Queen | Q | ملکه | وزیر | وزیر قدرتمندترین مهره شطرنج است که قدرت مانور بالایی دارد و در اصل ترکیب دو مهره رخ و فیل است. |
| Rook | R | کلاغ سیاه | رخ (قلعه) | این دو مهره بصورت عمودی و افقی حرکت می کنند و از مهره های قدرتمند به حساب می آیند. |
| Bishop | B | اسقف (یک مقام در کلیسا) | فیل | این دو مهره یکی بر روی مربع های سفید و دیگری بر روی مربع های مشکی به صورت مورب حرکت می کند. |
| Knight | N | شوالیه | اسب | اسب ها که مهره های استراتژیک شطرنج محسوب می شوند، تنها مهره هایی هستند که اجازه دارند به صورت Lاز روی مهره های دیگر بپرند |
| Pawn | P | گروگان یا بازیچه | سرباز(پیاده) | در ابتدا بر اساس استراتژی بازیکن سرباز ها می توانند دو حرکت رو به جلو داشته باشند و بعد از ان فقط یک حرکت دارند. در صورتی که یک سرباز مهره ای را روبروی خود ببیند متوقف می شود ولی اگر این مهره در سمت راست و چپ جلوی او باشد(یک خانه مورب جلوی سرباز) می تواند با زدن باعث حذف آن مهره شود. |
اصطلاحات رایجی در بازی شطرنج وجود دارد که در جدول زیر ذکر شده است.
| اصطلاح | معنی | توضیحات |
| Check | کیش | حمله مستقیم به شاه حریف توسط یک یا چند مهره که شاه باید در نوبت خود از آن رهایی یابد. |
| Double check | کیش دوگانه | کیش دو گانه زمانی اتفاق می افتد که دو مهره به طور همزمان به مهره ی شاه حمله می کنند/ کیش می دهند.
در این زمان شاه باید حرکت کند. |
| Illegal move | حرکت ممنوع | برای مثال زمانی که شاه را کیش داده باشید ولی بازیکن قصد داشته باشد مهره های دیگر خود را جابجا کند،این حرکت ممنوع است. |
| Checkmate | مات | وقتی شاه کیش باشد و امکان آنکه درحرکت بعدی از کیش نجات پیدا کند وجود نداشته باشد در اینجا بازی تمام میشود. |
| Stalemate | پات | پات یا همان تساوی به شرایطی گفته می شود که یکی از طرفین بازی کیش نشده باشد ولی قابلیت حرکت اضافه نیز نداشته باشد. در برخی از بازی ها نیز اگر فقط دو شاه در بازی باقی مانده باشد و یا شاه و اسب در بازی باشد بازی را پات اعلام می کنند. |
| En passant | ان پاسان یا حرکت در عبور | آن پاسان به شرایطی گفته می شود که سرباز یک بازیکن دو مربع جلو می رود ، در صورتی که سرباز حریف روبروی آن قرار بگیرد می تواند سرباز را زده و به مربع کناری سرباز بنشیند. |
| Touch move | دست به مهره حرکته | در صورتی که دستتان به یک مهره بخورد باید با آن بازی کنید. |
| Queen’s Gambit | گامبی وزیر | بازیکن با حرکت دادن دو سرباز روبروی وزیر ، یکی را به نوعی قربانی می کند تا موقعیت بهتری برای حمله به وزیر کسب کند |
| Adjournment | بازی نیمه تمام | به بازی نیمه تمام که ادامه ی آن به زمان دیگری موکول شود گفته میشود |
| Adjust | اجازه تنظیم مهره ها | کسب مجوز از رقیب یا داور مسابقه به منظور تنظیم جانمایی چند مهره به گونه ای که مکان آن تغییر نکند. |
| Bad bishop | فیل بد | فیلی که معمولا پشت پیاده های(سربازهای) خودی گرفتار میگردد. |
| Blitz | بازی رعدآسا | به بازی گفته میشود که بازیکنان کلیه حرکات را در ده دقیقه یا کمتر به اتمام برسانند. |
| Blockade | بلوکه | به وضعیتی اطلاق میشود که پیشروی سوار یا معمولا پیاده توسط حریف مسدود میگردد. |
| Castling | قلعه گیری | حرکتی در شطرنج برای حفاظت از شاه که هم زمان شاه و رخ حرکت میکنند. |
| Chess clock | ساعت شطرنج | ساعت بخصوصی که برای نشان دادن زمان باقی مانده هر یک از بازیکنان طراحی شده است و نوبت هر بازیکنی ساعت او در حال کار کردن و ساعت حریفش از کار می ایستد |
| Cross table | جدول نتایج | جدول نتایجی که در هر بازی امتیازات را نشان می دهد |
| Attack | حمله | حرکت مهره ای که تهدیدی برای مهره های حریف ایجاد کند. |
| Double attack (Fork) | حمله دوگانه یا چنگال | تهدید دو مهره حریف در آن واحد. |
| Double pawn | سرباز دوبله یا دوپشته | دو سرباز از یک رنگ در یک ستون |
| Draw | مساوی | بازی تمام شده ای که نصف امتیاز برای هر یک به ارمغان میاورد |
| Escape square | خانه فرار شاه | زمانی که شاه مورد تهدید قرار میگیرد میتواند از ان خانه فرار نماید . |
| Exchange | تعویض | زدن و از دست دادن همزمان مهره های هم ارزش با یکدیگر |
| Absolute pin | آچمز | مهره ای که به خاطر کیش، بی حرکت شده و اگر حرکت کند شاه خودی در معرض کیش قرار می گیرد.اصلاحا این مهره، آچمز شده است و حق حرکتش سلب شده و نمی توان آن را حرکت داد. |
| Quick chess | مسابقات سریع شطرنج | در این نوع مسابقات شطرنج باید بازیکنان، بین ۱۰ تا ۶۰ دقیقه، کلیه حرکت های خود را انجام دهند و گرنه بازنده مسابقه خواهند بود. |
| Active | مهره ی فعال | مهره ای که جایگاه مهمی را اشغال کرده باشد یا محدوده ای را در صفحه این ورزش ذهنی، تحت کنترل خود داشته باشد. مثل اسب یا فیل که میتواند محدوده ای را به صورت ضربدی کنترل کند. |
| Blindfold chess | بازی چشم بسته | این بازی به رقابتی گفته می شود که بازیکنان بدون آن که صفحه و مهره های بازی را از اول تا آخر مشاهده کنند، بازی را انجام داده و وضعیت مهره ها را در ذهن خود بررسی می کند. |
| Overlook/ Blunder | اشتباه اورلوک | از دست دادن مهره ی سرباز یا دیگر مهره ها در اقدامی اشتباه. |
| Brilliancy | بازی اصیل | بازی که در ان نوآوری و خلاقیت باشد. |
| Centralization | استقرار در مرکز | اوردن یک مهره ای در چهارخانه ی مرکزی که تسلط بهتری به تمام نقاط داشته باشد. |
| Cheapo | دام یا تله | موقعیتی که اگر حریف در آن قرار بگیرد، مات شده یا مهره اشو از دست می دهد. |
| Classical | بازی کلاسیک | بازی که دو طرف سعی دارند به سرعت نقاط مرکزی را بدست آورند. |
| Combination | ترکیب | ایجاد یک سری حرکات اجباری برای حریف است که باعث برتری و یا کسب مهره از طرف مقابل شده که معمولا با از دست دادن مهره خودی همراه است. |
| Cramped | عدم تحرک | مهره ای که هیچ حرکتی نداشته باشد را می‌گویند. |
بیشتر بخوانید: