معرفی زبان اندونزیایی (Indonesian)، الفبا و راهنمای یادگیری

معرفی زبان اندونزیایی (Indonesian)، الفبا و راهنمای یادگیری

زبان اندونزیایی نام قرن بیستم زبان مالایی است. بسته به اینکه یک زبان را چگونه تعریف می ‌کنید و تعداد گویشوران آن را چگونه می‌ شمارید، امروزه مالایی-اندونزیایی از نظر اندازه در بین زبان ‌های دنیا در رتبه ششم یا هفتم قرار دارد. بیش از 200 میلیون نفر در ایالت های مدرن اندونزی، مالزی، سنگاپور و برونئی با تنوع لهجه ای به زبان اندونزیایی صحبت می کنند. همچنین یک زبان بومی مهم در استان های جنوبی تایلند، در تیمور شرقی و در میان مردم مالایی جزایر کوکوس کیلینگ استرالیا در اقیانوس هند است. در بخش ‌هایی از ناحیه سولو در جنوب فیلیپین نیز این زبان شناخته شده است و آثاری از آن در میان مردم مالایی تبار در سریلانکا، آفریقای جنوبی و جاهای دیگر یافت می ‌شود.

در سال 1928 جنبش ملی گرای اندونزی، زبان اندونزیایی را به عنوان زبان ملی برگزید. نام آن به باهاسا اندونزی، به معنای واقعی کلمه: «زبان (باهاسا) اندونزی» تغییر یافت.

زبان اندونزیایی متعلق به خانواده زبان ‌های آسترونزیایی است که در سراسر جزایر آسیای جنوب شرقی و اقیانوس آرام گسترش یافته است. زبان ‌های دیگر این خانواده عبارتند از: مالاگاسی (که در ماداگاسکار در سواحل آفریقا صحبت می ‌شود)، جاوه‌ ای، بالی (زبان جزیره زیبای هندو بالی)، تاگالوگ یا فیلیپینی ( زبان ملی فیلیپین) و مائوری (زبان مردم بومی پلینزی نیوزلند).

بر خلاف چینی، اندونزیایی یک زبان آهنگین نیست. گاهی اوقات آن را به عنوان “Aglutinative” توصیف می کنند، به این معنی که دارای طیف پیچیده ای از پیشوندها و پسوندها است که به کلمات پایه متصل می شوند. واژگان اصلی زبان اندونزیایی، آسترونیزیایی است، اما این زبان کلمات پرکاربرد بیشماری را از زبان‌ های سانسکریت، عربی، هلندی، انگلیسی و زبان‌ های محلی بویژه از جاوه‌ ای و جاکارتان مالایی وام گرفته است.

تاریخچه زبان اندونزیایی

از اولین زمان های ثبت شده، مالایی زبان بومی مردمی بود که در هر دو طرف تنگه مالاکا زندگی می کنند که سوماترا را از شبه جزیره مالایی جدا می کند. از آنجا که تنگه همیشه یک گذرگاه دریایی شلوغ بوده است، مسافران و بازرگانان بیشماری با این زبان در تماس بوده اند. در طول قرن ها، زبان مالایی در سراسر جزایر اندونزی مورد استفاده بوده و این زبان به یک زبان پرکاربرد به ویژه در مناطق ساحلی تبدیل شده بود. این یکی از دلایل اصلی این است که در قرن بیستم، مالایی به عنوان زبان ملی جمهوری اندونزی انتخاب شد و نشان دهنده این است که چرا نقش مهمی در ایجاد وحدت اندونزی ایفا کرده است.

زبان مالایی به عنوان زبان درباری نیز مورد استفاده بوده است و ظاهراً این زبان، زبان امپراتوری سوماترا سریویجایا (قرن 9 تا 14) بوده. این زبان همچنین زبان بزرگترین ایالت مالایی قرون وسطی، مالاکا بوده است.

مالایی همیشه زبان تجارت و کسب و کار بوده است. زبان مالایی برای تجارت در سراسر مجمع‌ الجزایر اندونزی مورد استفاده قرار می گرفته است، به طوری که یک نوع خاص از این زبان ایجاد شد که به مالایی بازاری (BahasaMelayu Pasar) معروف شد. به لطف این سنت، به نظر می رسد مالایی به شدت با چالش های تجارت مدرن سازگار شده است. در اندونزی مدرن، زبان اندونزیایی به راحتی زبان غالب تجارت است.

هنگامی که اسلام به منطقه اندونزی آمد، در مسیرهای تجاری و از طریق شهرهای تجاری ساحلی که در آن مالایی استفاده می شد، گسترش یافت. مالایی با اسلام پیوند خورد و نقش مهمی در ظهور اسلام به عنوان دین اکثریت در مجمع الجزایر اندونزی ایفا کرد. مالایی همچنین بیشترین استفاده را در تبلیغ مسیحیت داشت، به ویژه در مناطقی که اکنون عمدتاً مسیحی شده اند، مانند اندونزی شرقی. به عبارت دیگر، اسلام و مسیحیت به گسترش مالایی کمک کرد و همچنین زبان مالایی به گسترش اسلام و مسیحیت. مذهب تثبیت شده جایگاه مهمی در جمهوری اندونزی دارد – حتی یک اداره مذهبی قدرتمند در دولت مرکزی وجود دارد. امروزه زبان اندونزیایی با ادیان «مدرن» اسلام و مسیحیت مرتبط است و در اعتبار اجتماعی و قدرت معنوی آنها مشارکت دارد.

از قرن هفدهم به بعد، زمانی که جزایر اندونزی کم کم تحت کنترل هلند قرار گرفتند، مالایی توسط حاکمان اروپایی به عنوان مهمترین وسیله ارتباطی بین دولت و مردم مورد استفاده قرار گرفت. برخلاف بسیاری از مستعمرات دیگر، در اندونزی زبان حاکمان اروپایی بر مردم محلی تحمیل نمی شد. فقط تعداد کمی از نخبگان بومی اندونزیایی زبان هلندی را یاد گرفتند. امروزه تمام مشاغل دولتی: قانون گذاری، اداری، قضایی، دفاعی، آموزشی، توسعه ملی و غیره به طور کامل به زبان اندونزیایی انجام می شود.

در سال 1928 زبان اندونزیایی فرموله شد، نام “اندونزیایی” به طور رسمی پذیرفته شد و این زبان به عنوان زبان برتر اندونزی و همچنین زبان ملی اعلام شد. زمانی که ناسیونالیست های اندونزیایی در سال 1945 از زیر سایه اشغال ژاپن بیرون آمدند و جمهوری مستقلی را اعلام کردند، اعلامیه استقلال به زبان اندونزیایی بیان شد. هم فلسفه دولتی پانکاسیلا و هم قانون اساسی به زبان اندونزیایی تنظیم شده بودند. پیروزی بعدی جمهوری در انقلاب (1945-1949) اعتبار زبان را تثبیت کرد و به توسعه آن شتاب غیرقابل توقف داد.

کارکردهای زبان اندونزیایی امروزی

اندونزیایی ها عمدتاً دو زبانه هستند، در واقع بسیاری از مردم به سه زبان یا چهار زبان تسلط دارند. در دوران نوزادی، اکثر مردم حداقل یکی از بسیاری از زبان های محلی کشور را یاد می گیرند و بعداً زبان اندونزیایی را در مدرسه یا در خیابان های شهرها یا از تلویزیون و رادیو یاد می گیرند. مشخص نیست چه تعداد از مردم، زبان اندونزیایی را در دوران نوزادی به عنوان زبان اول خود یاد می گیرند، اما در قرن ۲۱ ام نمی تواند کمتر از 20 درصد جمعیت کشور باشد و این درصد به طور پیوسته در حال افزایش است. اندونزیایی بیشتر در محیط مدرن مناطق اصلی شهری استفاده می شود. زبان‌ های محلی در مناطق روستایی و شهرهای کوچک غالب هستند و بیشتر در خانه‌ ها، مزارع و بازارها استفاده می‌ شوند.

زبان اندونزیایی رسانه آموزشی در موسسات آموزشی در تمام سطوح در سراسر کشور است. در سال ‌های اولیه جمهوری، زبان ‌های محلی در برخی مکان ‌ها به عنوان وسیله آموزشی در سال ‌های اول دبستان استفاده می ‌شد، اما این روش اکنون تقریباً به طور کامل ناپدید شده است. در مدارس و دانشگاه ‌ها بیشتر کتاب‌ های درسی به زبان اندونزیایی است، اما در سطح عالی، بویژه در دوره ‌های بسیار تخصصی و در سطح پیشرفته تحصیل، کتاب ‌های درسی به زبان انگلیسی نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

اگرچه چندین روزنامه به زبان های انگلیسی و چینی وجود دارد، اما تیراژ آنها نسبتاً کم است و اندونزیایی زبان غالب در رسانه های چاپی است. سیستم ماهواره ای داخلی اندونزی، تلویزیون را تقریباً به هر گوشه ای از کشور می آورد. به استثنای برخی از برنامه های خبری انگلیسی زبان و تعداد کمی از برنامه های فرهنگی به زبان های منطقه ای، برنامه های داخلی به طور کامل به زبان اندونزیایی هستند و تقریباً همه برنامه های خارجی به زبان اندونزیایی دوبله می شوند و یا دارای زیرنویس به زبان اندونزیایی هستند. به طور مشابه، اندونزیایی در حوزه بسیار متنوع و پر جنب و جوش پخش رادیویی استفاده می شود، اگرچه تعداد کمی از برنامه های تخصصی به زبان انگلیسی و برخی از زبان های محلی تولید می شوند.

در سیاست، کارهای اداری و قضایی، زبان اندونزیایی تنها زبان رسمی است. این زبان قانون گذاری، مبارزات سیاسی، دولت ملی و محلی، دادرسی و ارتش است. در برخی موارد، قضات ممکن است به قوانین قدیمی و سوابق دادگاه به زبان هلندی مراجعه کنند تا به آنها در تصمیم گیری کمک کنند. در برخی از مناطق روستایی کشور، به عنوان مثال در سرزمین جاوه و در کوه ‌های پاپوآ غربی، زبان‌ های محلی نیز ممکن است در اداره و تبلیغ سیاست‌ های دولت نقش داشته باشند.

اندونزی میزبان انواع درخشانی از هنرهای کلامی سنتی (شعر، روایت‌ های تاریخی، عاشقانه، نمایش و غیره) است که به زبان ‌های محلی بیان می ‌شوند، اما ژانرهای مدرن عمدتاً از طریق زبان اندونزیایی ارائه می ‌شوند. ادبیات مدرن (رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه، شعر و غیره) از اواخر سال نوزدهم توسعه یافته است. اندونزیایی همچنین زبان هنرهای پرطرفدار و مبتکر این کشور است: ملودرام تلویزیونی و کمدی، رمان های عامه پسند، آهنگ های محبوب، کارتون ها و کمیک ها.

زبان اندونزیایی نیز به عنوان زبان تجارت مدرن غالب است. نیازی به گفتن نیست، در شرکت هایی که شامل کارکنان خارج از کشور یا معاملات بین المللی هستند، انگلیسی، ژاپنی، چینی و سایر زبان های خارجی به طور گسترده ای استفاده می شوند که اغلب در کنار زبان اندونزیایی هستند. در سطح مردمی، در هزاران بازار روستایی کشور، زبان اندونزیایی تنها نقش حاشیه ای ایفا می کند و زبان های محلی همچنان غالب هستند.

زبان استاندارد اندونزیایی و تنوع و گویش های آن

اندونزیایی زبان بسیار متنوعی است، اما دارای فرم استاندارد شناخته شده ای است که در گفتمان رسمی از یک سر کشور به آن سوی دیگر استفاده می شود. این فرم استاندارد ریشه خود را عمدتاً مدیون انتشارات Balai Pustaka است که توسط حاکمان استعماری هند شرقی در سال 1917 راه اندازی کردند. عناوین Balai Pustaka به طور گسترده در مدارس استفاده می شد (و هنوز هم می شوند). کارکنان هلندی و اندونزیایی Balai Pustaka در ویرایش کتاب ‌ها و مجلات خود به زبان رسمی و ادبی مالایی سوماترای مرکزی، به جای زبان بسیار متنوع خیابان ‌ها، بازارها و نشریات محبوب در سراسر این کشور اولویت دادند.

در طول جنگ جهانی دوم، حاکمان ژاپنی اندونزی یک کمیسیون زبان (Komisi Bahasa) تشکیل دادند که هدف آن ایجاد اصطلاحات جدید و توسعه سیستماتیک اندونزیایی به عنوان زبان مدیریتی و فناوری مدرن در سراسر کشور بود. پس از استقلال، کمیسیون زبان با تأسیس مرکز توسعه زبان در سال 1975 زیر نظر اداره آموزش ملی دولت به اوج خود رسید. مرکز توسعه زبان به انجام تحقیقات در مورد زبان اندونزیایی ادامه داد و اصطلاحات جدیدی را ایجاد کرد و از استانداردسازی و انتشار زبان پشتیبانی می کرد. از جمله ابتکارات آن، انتشار یک دستور زبان استاندارد با نام Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia (یک گرامر استاندارد اندونزیایی، 1988) و یک فرهنگ لغت استاندارد به نام Kamus Besar Bahasa Indonesia (فرهنگ جامع اندونزیایی، 1988) بوده است. این مرکز مردم را تشویق کرده است که از سبک رسمی تایید شده اندونزیایی تحت شعار Gunakan Bahasa Indonesia yang baik dan benar (از اندونزیایی خوب و صحیح استفاده کنید) استفاده کنند.

نحوه استفاده از زبان اندونزیایی توسط مقامات عالی رتبه و در اسناد دولتی نیز الگوهای تقلید شده در سراسر کشور را ارائه می دهد. در واقع روزنامه‌ها و مجلات «جدی» کشور مانند روزنامه‌های Kompas و Republika و مجلات خبری هفتگی تمپو و گاترا به ایجاد اصطلاحات جدید و پرورش نوآوری در سبک رسمی اشاره کرده ‌اند.

مانند همه زبان ها، اندونزیایی تنوع گویش را نشان می دهد. تقسیم لهجه اصلی بین گویش شمالی (امروزه مالایی یا مالزیایی نامیده می شود) است که در مالزی، سنگاپور و برونئی صحبت می شود و گویش جنوبی که در اندونزی صحبت می شود. نوع جنوبی ممکن است به نوبه خود به دو حوزه گویش گسترده تقسیم شود، گویش غربی و شرقی، که هر کدام دارای الگوهای کمی متفاوت در لحن و تفاوت هایی در واژگان هستند. نوع غربی در سراسر سوماترا، کالیمانتان، جاوه، بالی، لومبوک، سومباوا و بیشتر سولاوسی صحبت می شود. نوع شرقی، که اغلب به طور تقریبی و عموماً به عنوان مالایی آمبونیز شناخته می شود، در شمال سولاوسی، جزایر مالوکو، در فلورس، تیمور و در غرب پاپوآ صحبت می شود. در هر دو حوزه گویش غربی و شرقی، گویش های محلی وجود دارد که تحت تأثیر زبان های محلی شکل گرفته اند. از جمله گویش ‌های کوچک‌ تر که به راحتی قابل شناسایی هستند، گویش ‌های مردم باتاک در شمال سوماترا، مردم مینانگکابائو در غرب سوماترا، مردم جاکارتا، جاوه‌ ای، بالی و بسیاری دیگر هستند.

زبان اندونزیایی نیز تفاوت های چشمگیری را در ثبت و سبک نشان می دهد. مانند تمام زبان های مدرن، تضاد کلی بین کاربرد رسمی و غیر رسمی وجود دارد. زبان رسمی اندونزیایی بیشتر در نوشتن، سخنرانی های عمومی و آموزش استفاده می شود. با استفاده از طیف گسترده ای از پسوندها و با واژگان بزرگ و متنوع با میزان فراوانی از اصطلاحات باطنی از زبان های خارجی یا کلاسیک مشخص می شود.

اندونزیایی غیررسمی در مکالمه استفاده می شود و با حذف برخی از پسوندها، به ویژه پیشوند ber، و وام گیری آزادانه اصطلاحات از زبان های محلی بکار برده می شود.

نوشتار و املای زبان اندونزیایی

قدیمی ‌ترین سوابق به زبان مالایی، کتیبه‌ هایی بر روی سنگ با استفاده از خطی مبتنی بر هجا است که از خط‌های بومی هند مشتق شده است. با آمدن اسلام در قرن چهاردهم و پانزدهم، خط عربی برای نوشتن مالایی پذیرفته شد که خط جاوی (huruf Jawi) یا خط عرب مالایی (huruf Arab-Melayu) نامیده می شود، امروزه این خط هنوز در مالزی و برونئی در تعداد کمی از نشریات، به ویژه در روزنامه کوالالامپور Utusan Melayu استفاده می شود.

در اندونزی، خط رومی یا لاتین (خطی که اکنون می خوانید) برای نوشتن مالایی از نیمه دوم قرن نوزدهم شروع به استفاده شده است. در قرن بیستم، مخصوصا در سال های اولیه قرن بیستم خط جاوی به طور موثری جایگزین خط رومی یا لاتین شده بود.

در ابتدا املای زبان مالایی آشفته بود، اما در نهایت تثبیت شد، اساساً مطابق با قراردادهای املای هلندی. اصلاحات کوچکی در این املا در سال 1947 انجام شد و یک بازنگری جامع به نام املای به روز شده و بهبود یافته (Ejaan Yang Disempurnakan) در سال 1972 اجرا شد. اصلاح اخیر قابل توجه بود زیرا، با چند مورد، با تفاوت های کوچک، املای گونه های اندونزیایی و مالزیایی زبان را متحد کرد.

زبان هایی که در اندونزی صحبت می شوند

بر اساس سرشماری سال 2010، بیش از 800 زبان در اندونزی صحبت می شود. منابع دیگر چندین مورد از اینها را لهجه ‌های یک زبان می ‌دانند و تعداد زبان ‌های منحصر بفرد را نزدیک به 700 زبان می‌ دانند. طبق همه تخمین ‌ها، اندونزی یکی از متنوع ‌ترین کشورهای جهان از نظر زبانی است. زبان اندونزیایی (به طور محلی باهاسا اندونزی) زبان اصلی می باشد که توسط بیش از 9۴ درصد از مردم صحبت می شود، اما این زبان اول تنها 2۰ درصد از جمعیت است. جاوه ای (جاوا) رایج ترین زبان اول است که بیش از 30 درصد از مردم به آن صحبت می کنند.

برخی از واژگان و اصطلاحات رایج زبان اندونزیایی

در جدول زیر یک سری از واژگان و اصطلاحات رایج در زبان اندونزیایی آورده شده است.

بیشتر بخوانید:

معرفی زبان آلبانیایی، الفبا و گویش ها

معرفی زبان ازبکی، الفبا و اصطلاحات رایج