فارسی که با نام پارسی نیز شناخته می‌شود، توسط حدود ۱۲۳ میلیون گویشور که اکثراً در ایران، تاجیکستان، ازبکستان، عراق، روسیه، آذربایجان و افغانستان قرار دارند، صحبت می‌شود،که تقریبا ۱.۶۴ درصد از مردم جهان را شامل می‌شود. این تعداد با در نظر گرفتن گویشوران زبان دوم به بیش از این تعداد می‌رسد. در برخی از این کشورها، این زبان نام‌های رسمی دیگری مانند دری در افغانستان و تاجیکی در تاجیکستان دارد.
همچنین، در دهه‌های اخیر فارسی‌زبانان بسیاری به کشورهای مختلف جهان مهاجرت کردند و زبان فارسی را بسط و توسعه دادند. در حال حاضر، فارسی در 29 کشور در جهان به کار می‌رود و از این نظر در رتبۀ ششم زبان‌های جهان قرار دارد.
ایران
فارسی تنها زبان رسمی ایران است و ایران بزرگترین کشور فارسی‌زبان جهان است. این در حالی است که ایران دارای جمعیت زیادی متشکل از اقوام مختلف است. زبان فارسی برای مردم ایران بسیار قابل درک است و این زبان از خانوادۀ زبان‌های هند و ایرانی است. در ایران زبان فارسی هم برای ارتباطات رسمی و هم برای مقاصد ادبی است.در ایران آمار فارسی‌زبانان نزدیک 73 تا 75 درصد جمعیت ایران است. به عبارتی، جمعیت فارسی‌زبانان در حدود ۵۱ میلیون نفر است. این آمار نشان می‌دهد که 82 تا 83 درصد مردم به فارسی صحبت می‌کنند و 86 درصد از ایرانیان فقط فارسی را می‌فهمند اما به این زبان صحبت نمی‌کنند. شهر تهران عنوان بزرگترین شهر فارسی زبان جهان را یدک می‌کشد که در حدود ۹۸ درصد از ساکنان تهران به زبان فارسی مسلط هستند. در واقع، بزرگترین شهرهای فارسی‌زبان جهان در ایران قرار دارند- حدود 8 شهر از 10 شهر- و فقط دو شهر کابل و دوشنبه از بین شهرهای فارسی زبان بزرگ از نظرجمعیت، در کشوری غیر از ایران هستند. 8 شهر پرجمعیت فارسی‌زبان جهان عبارتند از: تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، قم، اهواز و همدان.
افغانستان
افغانستان دو زبان رسمی دارد: پشتو و دری. پشتو یک زبان کاملاً متفاوت از فارسی است، اما دری و فارسی دو لهجه از یک زبان هستند. در این کشور، فارسی رایج‌ترین زبان و زبان مادری بیش از 16 میلیون نفر، یعنی 45-52 درصد مردم کشور- است. از آنجا که در افغانستان، زبان فارسی زبان میانجی نیز می‌باشد، در این کشور بیش از ۲۰ میلیون میلیون نفر از مردم، به زبان فارسی تسلط دارند که چیزی در حدود ۸۰ درصد از جمعیت این کشور می‌باشد.اصطلاحات فارسی و دری گاهی به جای هم به کار می‌روند؛ در زبان انگلیسی، این زبان فارسی نامیده می‌شود. در افغانستان، دری معمولاً در کابل، پایتخت افغانستان، صحبت می‌شود. همچنین، زبان مادری در بخش‌های شمالی و غربی کشور افغانستان است. زبان فارسی، زبان مادری بیش از ۱۶ میلیون میلیون نفر از جمعیت کشور افغانستان است که چیزی در حدود ۴۸ تا ۵۲ درصد از جمعیت کل این کشور را شامل می‌شود.
تاجیکستان
وقتی در جستجوی کشورهایی هستید که فارسی صحبت می‌کنند، اغلب از تاجیکستان نام برده می‌شود. زبان تاجیکی حاوی دستور زبان، واژگان و تلفظی است که مشابه فارسی سنتی است. در این کشور، فارسی زبان رسمی و ملی است که به الفبای سیریلیک تاجیکی نوشته می‌شود. در کشور تاجیکستان تقریباً 5/7 میلیون نفر به زبان فارسی صحبت می‌کنند، که در حدود ۳/۸۴ درصد از جمعیت کل کشور را شامل می‌شود.با اینحال، تاجیکی به دلیل انزوای جغرافیایی، مرزهای سیاسی و نفوذ کشورهای همسایه، از فارسی رایج در کشورهای دیگر مانند ایران و افغانستان تکامل یافته است.
ازبکستان
ازبکستان کشوری بسیار چندفرهنگی و چند زبانه است که زبان تاجیکی یکی از زبان‌های رایج آن است. تاجیکی یک گویش فارسی است که زبان رسمی تاجیکستان، کشور همسایه نیز می‌باشد. برخی از مردم ازبکستان نیز به زبان فارسی دیگری به نام بخاری یا بوکاری صحبت می‌کنند. این یک گویش یهودی است که شباهت‌های زیادی با زبان تاجیکی دارد.از جمعیت حدودًا ۳۵ میلیون نفری ازبکستان تقریبا ۵/۱ میلیون نفر به زبان فارسی صحبت می‌کنند که حدود ۵ درصد از جمعیت این کشور را در بر میگیرد. بیشتر این فارسی‌زبانان عمدتاً در شهرهای سمرقند و بخارا هستند. البته در شهرهای دیگر نیز فارسی‌زبان به طور پراکنده وجود دارد.
روسیه
بسیاری از جوامع ایرانی در روسیه به فارسی صحبت می‌کنند. به این دلیل که ایرانیان سابقه طولانی در مهاجرت به روسیه دارند و امروزه این جوامع ایرانی را می‌توان به دو دسته تات‌ها و یهودیان کوهستانی تقسیم کرد. زبان تات را فارسی تاتی می‌نامند، در حالی که زبان یهودیان کوهستانی یهودی-تاتی یا جوهوری، شکل دیگری از زبان فارسی است. اگرچه جمعیت منطقۀ قفقاز چندین برابر شده است با اینهمه، زبان فارسی تاتی تنها در حدود ۲۳هزار نفر گویشور دارد.جمعیت فارسی زبانان روسیه در حدود ۱ میلیون نفر از که اکثر آنها را تاجیکستانی ها تشکل می‌دهند.
آذربایجان
زبان رسمی آذربایجان، ترکی آذربایجانی است، اما اکثر آذربایجانی‌ها فارسی نیز صحبت می‌کنند یا می‌فهمند. برخی از این افراد آذربایجانی‌های ایران هستند، یعنی اهلِ بخشی از آذربایجان هستند که در کشور ایران است، که هم به زبان رسمی کشور و هم به فارسی صحبت می‌کنند.در این کشور در حدود ۲۰هزار نفر به زبان فارسی صحبت می‌کنند و از منابع تاریخی نسخ خطی این کشور در حدود ۸۰ درصد آن به زبان فارسی نوشته شده است.
امارات
اگرچه زبان رسمی امارات متحده عربی است، اما در فهرست کشورهایی که فارسی صحبت می‌کنند نیز گنجانده شده است. این به این دلیل است که این کشور دارای جامعۀ مهاجر بزرگی از ایرانیان است که از اولین افرادی هستند که به امارات مهاجرت کردند. در نتیجه، زبان فارسی در مکان‌هایی که گروه‌های اقلیت ایرانی یافت می‌شوند، مانند دبی، رایج است.حدوداً ۵۰۰هزار نفر در این کشور فارسی‌زبان هستند که عمدتاً مهاجران ایرانی هستند. از این تعداد در حدود ۴۰۰هزار نفر در شهر دبی ساکن هستند. به طور کلی، ۱۷ درصد از مردم امارات را مردم ایرانی‌الاصل تشکیل می‌دهند.
بحرین
بحرین نیز مانند امارات متحدۀ عربی از زبان عربی به عنوان زبان رسمی خود استفاده می‌کند، اما جمعیتی از مهاجران فارسی وجود دارد که به زبان فارسی صحبت می‌کنند. جوامع ایرانی بحرین را «عَجَم» می‌نامند که جمعیت آنها در حدود ۱۰۰هزار نفر تخمین زده می‌شود. مهاجرت پارسیان به بحرین صدها سال است که ادامه دارد، به طوری که عربی بحرانی، زبان بومی، حاوی کلمات بسیاری است که از فارسی به عاریت گرفته شده است.
پاکستان
فارسی در حال حاضر تنها یک زبان اقلیت در پاکستان است، اگرچه قبلاً زبان خانواده سلطنتی امپراتوری مغول مسلمان بود. انگلیسی‌ها این وضعیت موجود را به هم زدند و فارسی دیگر به عنوان زبان فرهنگی و رسمی عمل نمی‌کند. در عوض، اکنون زبان فارسی عمدتاً با اردو جایگزین شده است. در حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در این کشور به زبان فارسی صحبت می‌کنند.
همچنین، جمعیت فارسی‌زبانان در کشورهای آفریقایی جنوبی ۵۰۰۰ نفر، ایتالیا ۵۹۰۰ نفر، نروژ و بلژیک هرکدام حدود ۶۰۰۰ نفر، سوئد ۱۵۰۰۰ نفر، ایالات متحده ۷۴۳۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.
سایر فارسی زبان ها در آسیا
کشورهایی که پیش از این نیز گفته شد، همگی در آسیا قرار دارند و به زبان فارسی صحبت می‌کنند. اما باید گفت فارسی‌زبانان این کشورها بومی جوامع هستند. دیگر بومیان فارسی‌زبان در کشورهای عراق، کویت، قطر، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان، قزاقستان، ترکمنستان، چین و هند نیز وجود دارند.
همچنین، مهاجرت در سال‌های اخیر باعث شده تا فارسی به کشورهای دیگر نیز ورود کند. بیشتر مهاجران فارسی‌زبان در ترکیه، عربستان سعودی، عمان، سوریه، یمن، لبنان، گرجستان، ژاپن و مالزی هستند. می‌توان گفت کشورهای ترکیه و امارات، با 800.000 فارسی‌زبان، بزرگترین جوامع غیربومی فارسی‌زبان در قارۀ آسیا را در بر دارند. عراق با 500.000 نفر، قطر با 280.000 و عربستان با 240.000 نفر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
در حال حاضر فارسی در مدارس کشورهای لبنان، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و گرجستان به عنوان زبان دوم خارجی تدریس می‌شود.
مهاجران فارسی زبان در اروپا
در گذشته زبان فارسی در اروپا به صورت بومی تنها در قفقاز و توسط تات‌ها گفتگو می‌شد. البته این گروه امروزه در جمهوری آذربایجان و روسیه زندگی می‌کنند. جوامع فارسی‌زبان در سرتاسر اروپا پراکنده هستند اما به طور کلی، بیشتر فارسی‌زبانان به ترتیب در کشور روسیه (1.000.000 نفر)، آلمان (125.000 نفر)، بریتانیا (90.000 نفر)، سوئد (70.000 نفر)، فرانسه (65.000 نفر) و هلند (30.000 نفر) سکونت دارند.
امروزه زبان فارسی به عنوان زبان دوم خارجی در مدارس کشورهایی مانند لهستان، صربستان و آلمان تدریس می‌شود.
مهاجران فارسی زبان در آمریکا
بیشتر مهاجران فارسی‌زبان در آمریکای شمالی یعنی آمریکا و کانادا مستقر هستند. طبق نظرسنجی‌ها، شمار فارسی‌زبانان آمریکا برابر 420.000 نفر است. خارج از آسیا، کالیفرنیا بیشترین تعداد فارسی‌زبان را به خود اختصاص داده است و فارسی ششمین زبان پرگویشور این ایالت محسوب می‌شود. بیشتر فارسی‌زبانان کالیفرنیا در لس‌آنجلس، مخصوصاً منطقۀ «وست‌وود» که به آن «تهرانجلس» نیز گفته می‌شود سکونت دارند. همچنین، بیش از 200.000 افغان در آمریکا هستند که 65 درصد آنها تاجیک می‌باشند.
در سرشماری‌های سال‌های اخیر، تعداد فارسی‌زبانان کانادا 252.320 نفر اعلام شد که تورنتو با 120.000 فارسی‌زبان بیشترین تعداد ساکنان فارسی‌زبان را به خود اختصاص داده است.
افزون بر این، فارسی در آمریکای مرکزی و جنوبی نیز صحبت می‌شود. جمعیت فارسی‌زبانان در این بخش‌ها برابر 100.000 نفر است.
مهاجران فارسی زبان اقیانوسیه و آفریقا
اکثر جوامع فارسی‌زبان اقیانوسیه در استرالیا و نیوزلند مستقر هستند. 110.000 نفر از جمعیت استرالیا را فارسی‌زبانان تشکیل می‌دهند. در حالی که تنها 7.000 فارسی‌زبان در نیوزلند ساکنند. این تعداد عمدتاً در آوکلند زندگی می‌کنند.
تعداد فارسی‌زبانان در سراسر قارۀ آفریقا نسبت به قاره‌های دیگر چندان زیاد نیست و مجموعاً به 25.000 گویشور می‌رسد.
همچنین برای یادگیری زبان فارسی می توانید در کلاس های مبتدی تا پیشرفته موسسه دهخدا شرکت کنید.
بیشتر بخوانید:
بهترین چنل‌های یوتیوب برای یادگیری زبان فارسی
زبانی در هر کشور رشد می کنه که بومی و روستاهای باشد که به آن زبن صحبت کنن که جز در افغانستان و تاجیکستان و بخش کوچکی از ازبکستان در سایر نقاط وجود ندارد با این وضعیت سیاسی کشور مهاجران هم هویت فارسی خود را پنهان می کنن به احتمال زیاد چند سال آینده از آمار شما حذف شوند.